یادگیری در سفر
گردشگری روستایی
روستاها، مقصد گردشگری آینده
صنعت گردشگری در جهان توسعه فراوانی یافته است و بسیاری از کشورها از این راه توانسته‌اند وضعیت خود را بهبود ببخشند و از مشکلاتی مانند بیکاری، پایین بودن سطح درآمد سرانه و کمبود درآمد ارزی خویش بکاهند.
صنعت جهانگردی بزرگ‌ترین و متنوع‌ترین صنعت در دنیا به حساب می‌آید. بسیاری از کشورها این صنعت پویا را منبع اصلی درآمد، اشتغال‌زایی، رشد بخش خصوصی و توسعه زیرساخت‌ها می‌دانند. صنعت گردشگری امروزه به قدری در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها اهمیت دارد که اقتصاددانان آن را صادرات نامرئی نیز می‌نامند.
یکی از انواع گردشگری که روز به روز طرفداران بیشتری پیدا می‌کند، گردشگری روستایی است و به نظر می‌رسد روستاها در آینده به یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگران تبدیل شوند.
گردشگری روستایی به عنوان یک فعالیت تفریحی اجتماعی، در نیمه دوم قرن هجدهم در انگلستان و اروپا شکل گرفت.
پیش از آن هم مناطق روستایی برای فعالیت‌های تفریحی مورد استفاده قرار می‌گرفتند، اما شرکت در این فعالیت‌های تفریحی محدود به اقشار برتر جامعه بود.
در قرن نوزدهم و بیستم به دلیل توسعه حمل و نقل و سهولت جابه‌جایی، راه‌یابی به روستاها آسان شد. رشد سریع تقاضا برای گردشگری روستایی از سال ۱۹۴۵ آغاز شد. در این زمان گردشگری روستایی شاهد رشدی چشمگیر و گردشگری بین‌المللی نیز شاهد رشد جمعیت بود و افزایش تقاضا برای گردشگری روستایی تا اندازه‌ای منجر به توسعه گردشگری شد.
گردشگری روستایی، منبع درآمدی برای روستاییان
امروزه روستاییان برای کسب درآمد و گذران زندگی در محیط روستاها ناچارند دست به فعالیت‌های مختلفی در زمینه‌های کشاورزی، دامداری، صنایع دستی و یا خدماتی بزنند. در روستاهای ایران ظرفیت‌های بسیاری وجود دارد که می‌تواند موجب رونق گردشگری روستایی ما شود؛ یکی از این ظرفیت‌ها بحث گردشگری روستایی است.
گردشگری روستایی می‌تواند منبع جدید درآمد برای روستاییان و به ویژه روستاییان کشورهای در حال توسعه باشد و تا اندازه‌ای مشکلات آن‌ها را حل کند و یا تقلیل دهد. این امر مستلزم مدیریت و برنامه‌ریزی خاصی است تا گردشگران علاوه بر دیدن مناظر و چشم‌اندازهای طبیعی آن نقاط، با آداب و رسوم و فرهنگ آن روستا نیز آشنا شوند.
بدین ترتیب گردشگران به خرید محصولات روستا از قبیل صنایع دستی، محصولات محلی ، غذاهای سنتی و… علاقه‌مند می‌شوند و این به معنی افزایش درآمد روستاییانی است که به طور مستقیم یا غیر مستقیم در این صنعت فعالیت می‌کنند.
علاوه بر این، ساخت و راه‌اندازی هتل‌ها و رستوران‌ها و به طور کلی اماکن تفریحی و ورزشی با ایجاد اشتغال (اشتغال‌زایی) از طرفی موجب افزایش درآمد و از سوی دیگر موجب کاهش بیکاری و فقر می‌شود.
گردشگری به عنوان یک عامل اقتصادی عمده و بسیار موثر در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته و موجبات توسعه اقتصادی در برخی از کشورها و مناطق را فراهم آورده است. ایجاد مشاغل گوناگون و گستردگی زمینه اشتغال در آن به گونه‌ای است که هم کارگران ساده بدون مهارت و هم صاحبان مهارت‌های گوناگون می‌توانند در آن شاغل شوند.
به همین دلیل می‌توان گفت فعالیت‌های ناشی از گردشگری در بعضی از روستاهای خاص اقتصادی‌تر است. در هر صورت گردشگری روستایی در جوامعی سنتی که دارای مراکز روستایی فراوان و متنوعند می‌تواند پشتوانه اقتصاد منطقه‌ای و حسابرسی‌های ناحیه‌ای باشد.
هموس با اصطلاح گردشگري روستايي، اصطلاحات و مفاهيم ديگري نيز وجود دارد، مفاهيمي كه منشأ اختلاف بين محققان است.
اين بحث‌ها به دو دليل مهم هستند:
موضوع اول :
درصدی از درآمد گردشگري است كه جوامع روستايی از آن بهره مي‌برند. از اين نظر، تمايزي بين انواع گردشگري در نواحي روستايي ايجاد شده است، گردشگري روستايي و گردشگري كشاورزي براساس درآمدي كه جامعه را به عنوان يك كل، يا به طور خاص، كشاورزان را بهره‌مند مي‌كند، مورد توجه قرار دارد.
موضوع دوم :
تمايز براساس عناصر مختلف تشكيل دهنده‌ي عرضه گردشگري است. بنابراين گردشگري، هنگامي مي‌تواند روستايي باشد كه فرهنگ روستایی جزو كليدي محصول مورد عرضه باشد. باتوجه به اجزاي فعاليت اوليه‌ي اين محصول، اصطلاحات مورد استفاده مي‌تواند گردشگری کشاورزی ، گردشگری سبز ، گردشگری اغذیه لذیذ محلی ، اسب سواري، قايق راني، شكار، ماجراجويي، و گردشگری تاریخی /فرهنگي و مانند آن باشد.
در نظر گرفتن فعاليت‌هاي خاص گردشگري مانند توسعه‌ي خانه‌های دوم، هتل‌هايی بزرگ، زمين‌های گلف، يا پيست‌هاي اسكی در گردشگري روستايی دشوار است.
ويژگي خاص محصولات گردشگري در گردشگري روستايي، براي بازديدكنندگان امكان و آرزوی تماس فردی، حس كردن محيط طبيعي و انساني نواحي روستايی، امكان شركت در فعاليت‌ها، سنت‌ها و سبك زندگي مردم را می دهد. همچنين عناصر فرهنگي و آموزشي قوي در اين نوع گردشگری وجود دارد.
از اين رو يك مقصد گردشگري روستايي را مي‌توان به عنوان زمينه‌اي وسيع‌تر تعريف كرد كه در آن محيط‌هاي طبيعي، جنگلی و زيركشت غالب بود، و جايي است ويژگي‌های طبيعي، اقتصادي و اجتماعي فرهنگي ويژه، مانند سنت‌ها، همكاري محلي، اعتماد و عمل متقابل به طور هماهنگ در آن وجود دارد، و مانند يك محصول گردشگری واحد است كه كوچک مقياس، سازگار با طبيعت، دارای رنگ و بوي بومی و به عبارت ديگر، پايدار است.
گردشگری روستايي اساساً يك فعاليت مصرفي است، اكثر مطالعات حاصل از تقاضا بود، و بر بازديدكنندگان و نيازها و انگيزه‌هاي آن متمركز است. جذابيت نواحي روستايي براي گردشگري و تفريح مي‌تواند در درجه‌ي اولو با تصوير روستايي همراه باشد.
از اين رو شرايط زندگي روستايي ارتباط نزديكي با ايده‌هاي سنتي و رمانتيك با روزهاي خوب داشته، زندگي بي‌ريا و ساده، و برخوردار از رابطه صحيح انساني با محيط طبيعي، دارد. بنابراين احساس غربت نسبت به گذشته نياز به بهبود پيوند از دست رفته با طبيعت از يك طرف و زندگي شهري بسيار پيچيده، به شدت سازمان يافته، بي‌نام(تصنعي)، فشرده(متراكم)، استرس‌زا و غيرانساني ازطرف ديگر سبب توجه به نواحي روستايي شده است.
اهميت گردشگري روستايي به عنوان بخشي از بازار كلي گردشگري وابسته به منابع گردشگري/تفريحي، وضع زيرساخت، دسترسي به بازار، و وجود ساير انواع محصولات گردشگري در هر كشور است. حتي اگر گردشگري روستايي در مقايسه‌ي با بازار كلي گردشگري در بسياري از كشورها جزيي باشد، اهميت آن براي توسعه‌ي نواحي روستايي بسيار اساسي است.
بنابراين اثر جندجانبه‌ي آن در نواحي روستايي كه كل شيوه زندگي روستايي به عنوان يك جاذبه‌ي اصلي در نظر گرفته مي‌شود، بسيار زياد است. به هر حال، با توجه به تعاريف ذكر شده از گردشگري روستايي، مي‌توان گفت كه اكثر تعاريف، گردشگري روستايي را شامل تمامي فعاليت‌هاي گردشگري كه فرد در نواحي روستايي و نواحي غيرشهري دور از محل اقامت و كار انجام مي‌دهد، دانسته‌اند. ولي گردشگري روستايي را مي‌توان اينچنين تعريف كرد:
گردشگري روستايي به تمامي فعاليت‌ها و خدماتي گفته مي‌شود كه توسط كشاورزان، مردم و دولت‌ها براي تفريح و استراحت گردشگران و همچنين جذب گردشگران به نواحي روستايي ارائه مي‌شود و مي‌تواند شامل گردشگري كشاورزي، گردشگري مزرعه، گردشگري طبيعي و گردشگري فرهنگي و مانند آن باشد.
منبع: ویکی روستا
